Είσαι του Κλάριου παιδί

και του Ολύμπου αγγόνι

λούζεσαι μες το πράσινο

με συντροφιά τ΄ αηδόνι

Η Γαλάτα βρίσκεται 60 χιλιόμετρα δυτικά της Λευκωσίας, στην όμορφη κοιλάδα της Σολιάς. Έχει υψόμετρο 620 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Είναι κτισμένη στις δύο όχθες του Κλάριου Ποταμού, που την διασχίζει και πνίγεται κυριολεκτικά στο πράσινο. Είναι ενωμένη με την γειτονική κοινότητα της Κακοπετριάς. Και οι δύο αυτές δίδυμες αδελφές κωμοπόλεις της Σολιάς, δέχονται ολόχρονα χιλιάδες τουρίστες.

Η Γαλάτα είναι φημισμένη για τα εύγεστα φρούτα της που παράγει σε μεγάλες ποσότητες, ιδιαίτερα μήλα όλων των ποικιλιών, χρυσόμηλα, ροδάκινα, κεράσια, φορμόζες, σταφύλια και άλλα, καθώς επίσης και ποικιλία φρέσκων λαχανικών.

«Αν ένας θέλει να απολαύσει λίγες αλησμόνητες καλοκαιρινές ώρες στη Γαλάτα, θα πρέπει να καθίσει στην πλατεία του χωριού. Εκεί κάτω από τον ίσκιο του αιωνόβιου δρυ και των πλατανιών με τον Καργώτη (Κλάριο) να κυλά δίπλα, θα περάσει αξέχαστες στιγμές.

Τα σπίτια της Γαλάτας, σύγχρονα και παραδοσιακά, έχουν μια χάρη και ομορφιά. Εντυπωσιάζεσαι ιδιαίτερα από τα ξύλινα μπαλκόνια και τις ξύλινες σκάλες των παλιών παραδοσιακών σπιτιών.

Οι κεραμιδένιες επικλινείς στέγες, το τοπικό πέτρωμα με το οποίο είναι κτισμένοι οι τοίχοι των σπιτιών, τα μαντάλια και τα ρομανίσια, τα ξωπόρτια με τα ξύλινα ανώφλια τους, όλα είναι αψευδείς μάρτυρες μιας αριστουργηματικής λαϊκής αρχιτεκτονικής, που δυστυχώς με τα χρόνια σβήνει.

Κυρίως όμως εδώ, βρίσκεται μια έξοχη πολιτιστική κληρονομιά. Οι έξι βυζαντινές εκκλησίες με τις πυραμοειδείς στέγες τους και τα ορθογωνικά κεραμίδια, δείχνουν στον επισκέπτη μιαν απαράμιλλη βυζαντινή αρχιτεκτονική, κυρίως του δεκάτου έκτου αιώνα». (Ταξίδια στην Κύπρο, Γ. και Μ. Καρούζη).

Η Παράδοση και η Ιστορία για τη Γαλάτα – ονομασία του χωριού.

Σε πολύ παλιούς καιρούς, εκεί που ο θρύλος σμίγει με την ιστορία, στα δυτικά του σημερινού χωριού, στην τοποθεσία Έσσω-Γαλάτα, ζούσαν μερικοί βοσκοί με τα κοπάδια τους. Οι άνθρωποι που ζούσαν στα χαμηλότερα μέρη, οι κατωχωρίτες, πήγαιναν εκεί και αγόραζαν γάλα.

«Πάμε τζιει πάνω στους γαλατάες να αγοράσουμε γάλα» έλεγαν μεταξύ τους. Από τους γαλατάες, πάντα κατά την παράδοση, προήλθε η ονομασία Γαλάτα.

Άλλη παράδοση αναφέρει πως οι πρώτοι οικιστές, ήρθαν από την Γαλατία της Μικράς Ασίας και ονομάζονταν Γαλάτες (Βυζαντινή περίοδος). Έτσι και ο μικρός οικισμός τους ονομάστηκε Γαλάτα.

Ο Λεόντιος Μαχαιράς αναφέρει στο Χρονικό του ότι η Γαλάτα ανήκε στο φέουδο του Ρηγός (βασιλιά) από το 1196.

Την Γαλάτα την αναφέρει ξανά ο Λεόντιος Μαχαιράς στο Χρονικό του:

«.....Μάθετε.....Αυτά μου τα είπεν η Μαρία..... που φρόντιζε τα γεράκια του κυρίου Ερρίκου ντε Γκιμπλέτ στο χωριό Γαλάτα....»

Συμπεραίνουμε λοιπόν, πως κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, η Γαλάτα ανήκε στην οικογένεια Ντε Γκιμπλέτ.

Στους Μεσαιωνικούς χάρτες η Γαλάτα εμφανίζεται με το όνομα Golata και Galata ( Iacomo Franco 1570, Galata ).

Τι έγραψε ο ρώσος περιηγητής Βασίλειος Μπάρσκυ για την Γαλάτα το 1735.

Πήγε στη Γαλάτα και πρώτα επισκέφθηκε το μοναστήρι της Ποδίθου που το περιγράφει. Στη συνέχεια πήγε στο χωριό όπου και διανυχτέρευσε.

«Επήγα εις το πλησιέστερο χωρίον, ονομαζόμενο Γαλάτα και διανυχτέρευσα πλησίον ενός χριστιανού μετά των συντρόφων μου, οίτινες ήσαν ιερείς. Ας είναι γνωστόν ότι τα χωρία της Σολέας έχουν πολύ ολίγους μουσουλμάνους κατοίκους, η πλειονότης είναι Έλληνες Χριστιανοί Ορθόδοξοι, με πάρα πολλούς ναούς και ιερείς. Το χωρίον τούτο είναι το ωραιότερον όλων. Έχει πολλά οπωροφόρα δέντρα και ρέον ύδωρ και βρίσκεται παρά τον προαναφερθέντα ποταμόν Κλάριον».

Το Χωριό Λαμπαδού.

Για το που ακριβώς ήταν κτισμένο το χωριό Λαμπαδού είναι άγνωστο.

Οι κάτοικοι όμως τόσο της Γαλάτας όσο και των γύρω χωριών εκ παραδόσεως πιστεύουν απόλυτα πως το χωριό αυτό ή ο μικρός οικισμός, ήταν κοντά στο εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου του Περαχωρίτη στα ανατολικά της Κακοπετριάς και αριστερά του τουριστικού δρόμου προς το Τροόδος.

Η Λαμπαδού ή Λαμπαδίς ή Λαμπαδιστός, υπήρξε η γενέτειρα δύο Αγίων της Εκκλησίας μας, του Αγίου Ηρακλειδίου και του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή.

Οι λόγοι που ακολουθούν, ενισχύουν και επιβεβαιώνουν την άποψη, πως η Λαμπαδού βρισκόταν στον προαναφερθέντα χώρο.

•  Σύμφωνα με την Ακολουθία του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή του έτους 1667, αυτός καταγόταν «από κώμη Λαμπαδού των Γαλατών επαρχίας».

•  Σε ανέκδοτη χειρόγραφη φυλλάδα (Φ13 β) αναφέρεται: «Ητο Κύπριος -ο Άγιος Ιωάννης ο Λαμπαδιστής- από περιοχή της επαρχίας Σολέας, από το χωριό Λαμπαδού».

•  Ο Ρώσος περιηγητής Βασίλειος Μπάρσκυ που διανυχτέρευσε στη Γαλάτα το 1735, κατά την περιοδεία του «ανά τας μονάς της Κύπρου» αναφέρει: Ιωάννης όσιος ο Λαμπαδιστής εκ του χωρίου Λαμπαδίς, όπου εγεννήθη ο άγιος, το οποίο τώρα έχει εγκαταληφθεί, ως διεπίστωσα όταν ήμην εις Σολέαν».

•  Ένα από τα «Απόστιχα» του Αγίου Ηρακλειδίου έχει ως εξής: «Τόπους αμειβόμενος οι του Σωτήρος Απόστολοι προς Σολέαν ιθύνονται και δόξαν κηρύττοντες Ιησού του Λόγου, άχρι της Λαμπάδου, ένθα και εύρον τον φαιδρόν θείον και πάνσοφον Ηρακλείδιον, δοχείον καθαρώτατον και μύστην υπάρχοντα Ελληνικής διαθέσεως, όν διδάξαντες έλεγον, σέβειν ένα Θεόν ημών».

•  Στην Ακολουθία του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή 1774, αυτός αναφέρεται ότι καταγόταν «έκ του χωρίου Λαμπαδιστού της Σολέας».

•  Ο Σωφρόνιος, πρώην Μητροπολίτης Λεοντοπόλεως στο έργο του «Αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας» 1935, γράφει: «Ιωάννης Όσιος ο Λαμπαδιστής, ο εν Κύπρω (Οκτωβρίου 4). Εις ουδένα Συναξαρτιστήν συνήντησα τούτου την μνήμην..... Εορτάζετο εν Κύπρω, εξ ής κατήγετο εκ Λαμπαδού (χωρίον παρά την κόμην Γαλάταν) εξ ου και την προσωνυμίαν έχει».

•  Λίγο έξω από τη Γαλάτα, υπάρχει γεφύρι που ονομάζεται «γιοφύριν τ΄ Αηρακλειδκιού», δηλαδή γεφύρι του Αγίου Ηρακλειδίου.

•  Υπάρχει τοποθεσία πολύ κοντά στη Γαλάτα με το όνομα «Μούττη της Λαμπάδας».

•  Στους Βυζαντινούς ναούς Γαλάτας και Κακοπετριάς, υπάρχουν τοιχογραφίες των Αγίων Ηρακλειδίου και Ιωάννη του Λαμπαδιστή.

•  ....... «Η αναφορά πάλι σε ύπαρξη οικισμού με την ονομασία Λαμπάς στην «των Γαλατών επαρχίαν» υποδηλώνει ότι ο οικισμός θα βρισκόταν στην περιοχή Σολιάς (όπου και το μεγάλο χωριό Γαλάτα) (Ιστορία της νήσου Κύπρου, τόμος Β Άντρου Παυλίδη).

Ο Άγιος Ηρακλείδιος

Από τα Συναξάρια του Αγίου Ηρακλειδίου μα και από άλλες πηγές, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ήταν ειδωλολάτρης και γιος κάποιου Ιεροκλεους ή Ιεροκλή, ιερέα των ειδώλων. Είναι γνωστό πως οι αρχαίοι Κύπριοι, όπως και οι αρχαίοι Έλληνες, πίστευαν στους δώδεκα θεούς του Ολύμπου.

Όταν το 45 μ.χ. οι Απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας ήρθαν στην Κύπρο για να κηρύξουν την θρησκεία του Ναζωραίου, πέρασαν από την Λαμπαδού, που βρισκόταν κοντά στη Γαλάτα. Εδώ οι Απόστολοι συνάντησαν το νεαρό τότε Ηρακλείδιο μαζί με τον πατέρα του που εκείνη τη στιγμή πρόσφεραν θυσία στους θεούς. Ο Ιεροκλής κάλεσε τους ξένους να λάβουν μέρος και αυτοί στη θυσία. Οι Απόστολοι αρνήθηκαν. Ζήτησαν μόνο να τους δείξουν το δρόμο προς την Πάφο.

Ο Ιεροκλής επέτρεψε στον γιο του τον Ηρακλείδιο να συνοδεύσει τους Αποστόλους και να τους δείξει το δρόμο.

Περπατώντας οι Απόστολοι δίδαξαν στον Ηρακλείδιο την αληθινή θρησκεία του Ιησού Χριστού και την υπεροχή της, σε σύγκριση με την θρησκεία που πίστευε. Ο Ηρακλείδιος ενθουσιάστηκε από την νέα θρησκεία, πίστεψε και βαπτίστηκε. Οι Απόστολοι τον χειροτόνησαν επίσκοπο της Ταμασσού.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Λαμπαδιστής.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Λαμπαδιστής καταγόταν από την Λαμπαδού, όπως φανερώνει το επίθετο του, όπως και ο Άγιος Ηρακλείδιος. «.....ην εκ της περιφήμου νήσου Κύπρου από κώμης Λαμπαδός της των Γαλατών επαρχίαν....» (Κώστα Μυριανθέα Ο Άγιος Ιωάννης ο Λαμπαδιστής)

Έζησε κατά τον 11 ον αιώνα. Γονείς του ήταν ο ιερέας Κυριάκος και μητέρα του η Άννα.

Από μικρής ηλικίας γαλουχήθηκε με τα νάματα της πίστης και έμαθε τα ιερά γράμματα. Εξ αιτίας της μεγάλης του αγάπης προς το Θεό, αφιερώθηκε ολόψυχα σε Αυτόν.

Όταν ήταν 18 ετών οι γονείς του τον πίεσαν να μνηστευθεί, λησμονώντας ότι ο γιός τους ήταν καρπός των προσευχών και των δεήσεων τους.

Ύστερα από τον αρραβώνα, ο Ιωάννης αποφάσισε να διαλύσει την μνηστεία και να αφιερώσει τον εαυτό του στο Θεό. Την αμετάκλητη αυτή απόφαση την ανακοίνωσε στους γονείς της μνηστής του. Εκείνοι παρά την πικρία και την προσβολή, προσποιήθηκαν πως εξακολουθούσαν να τον αγαπούν. Τον κάλεσαν σε δείπνο και τον δηλητηρίασαν, με αποτέλεσμα ο Ιωάννης να τυφλωθεί. Η σκηνή αυτή του φονικού δείπνου με τα δηλητηριασμένα ψάρια που του πρόσφεραν απεικονίζεται σε μεγάλη φορητή εικόνα, που βρίσκεται στο μοναστήρι του, στον Καλοπαναγιώτη.

Είναι πια τυφλός. Όμως λέγει «Αν μου αφαίρεσαν τα μάτια του σώματος, τα μάτια της ψυχής υπάρχουν και αυτό για να δοξάσω με μεγαλύτερο ζήλο το όνομα του Θεού».

Με βοηθό του, τον ομώνυμο του υπηρέτη, αφήνει την Λαμπαδού και ανηφορίζει για το μοναστήρι του συγχωριανού του, Αγίου Ηρακλειδίου. Έζησε τρία χρόνια αγγελικής ασκητικής ζωής «διδάσκων πάντας πως δύνανται όταν θέλουν, να ζήσουν κοντά στον Χριστό».

Ήταν 22 ετών όταν παρέδωσε στο Κύριο «την πάλλευκη ψυχή του».